اما آیا این هنر است؟
کتاب آما ایا این هنر است؟
نوشته سینتیا فریلند / ترجمه کامران سپهران / نشر مرکز
هنر در زمانه ی ما با آن چه در دوران های گذشته ی هنر خوانده میشد تفاوتهای چشم گیر و گاه باورنکردنی دارد. آثار هنری گذشته همچنان ارزش هنری خود را حفظ کرده اند اما امروز آثاری هنری عرضه می شوند که پیشینیان محال بود آنها را در مقوله ی هنر جای دهند. همین پدیده به بحثهای پرشوری در زمینه ی نظریه ی هنر دامن زده است و کتاب حاضر به همین بحثها می پردازد. نظریه های هنری بسیار متفاوتی بررسی می شوند و رابطه ی هنر با زیبایی، فرهنگ، پول، جنسیت، تکنولوژی و نو آوری تحلیل می شود. همه ی بحثها با ارجاع به نمونه های مشخص آثار هنری انجام میشود و همین بحث را زنده تر و ملموس تر می سازد.
مقدمه کتاب:
این کتابی است در باره چیستی هنر، معنای آن و این که چرا به آن بها میدهیم – کتابی در باب موضوعهایی که با سهل گیری نظریه هنر می خوانیم. ما در اینجا نظریه های هنری بسیار متفاوتی را به بررسی می گذاریم: نظریه آیینی، نظریۀ فرمالیستی، نظریه تقلیدی، نظریه ابرازی، نظریه شناختی، نظریه پست مدرن – البته نه به ترتیب و یک به یک. چنین کاری نگارشش همان قدر برای من کسالت آور بود که خواندنش برای شما. نظریه فراتر از تعریف است: چهارچوبی است که تبیینی بسامان برای پدیدارهای مورد مشاهده فراهم می آورد. نظریه به جای آنکه از طریق زبان گنگ و کلمات دشوار ابهام و پیچیدگی ایجاد کند باید چیزها را مفهوم سازد. باید بر پایه اصول بنیادی، نظام مندانه سلسله ای از مشاهدات را گرد هم آورد و سامان دهد. اما «داده های هنر چنان متنوع است که تلاش برای وحدت بخشیدن و تبیین آنها کاری رعب آور جلوه می کند. بسیاری از آثار هنری مدرن کوشش ما برای آن که بخواهیم بر پایه هر گونه نظریهای آنها را هنر به شمار آوریم به چالش می کشند.
در آستانه بررسی مان از گونه گونی هنر، هشدار بدهم که من شیوه شوکه کردن را برگزیده ام به همین سبب با جهان تقریبا هراس انگیز حال حاضر هنر آغاز می کنم که در آن آثاری با مضامین جنسی یا حرمت شکنی و برساخته از خون، لاشه حیوانات یا حتی پیشاب و مدفوع چیرگی یافته است (فصل ۱). قصد دارم که با مرتبط کردن این گونه آثار با سنت های ابتدایی تا حدی این شوک را خنثی سازم و نشان دهم که هنر همواره درباره زیبایی پارتنون یا ونوس بوتیچلی نبوده است. اگر در مطالعه فصل اول موفق شدید آنگاه در عقب نشینی در تاریخ هنر من را همراهی خواهید کرد (فصل ۲)، و این پیش از آن است که در جستجوی تنوع و گونه گونی هنر، جهان را دور بزنیم (فصل ۳). سر و کله نظریه ها در وقت مناسب یعنی در واکنش به داده هایی که در برخورد با فرهنگ ها و دوره های مختلف به دست آورده ایم پیدا خواهد شد.
متخصصان حوزه زیباشناسی کاری فراتر از تبیین چیستی هنر انجام می دهند. ما هم می خواهیم توضیح دهیم که چرا به هنر اهمیت داده می شود، مردم چقدر هزینه صرف آن می کنند، آثار هنری کجا جمع آوری و به نمایش – مثلا موزه گذاشته می شود (فصل ۴). با بررسی این که آثار هنری کجا به نمایش در می آیند و چقدر می ارزند چه چیزی فرا می گیریم؟ نظریه پردازان هنر همچنین پرسش هایی درباره هنرمندان مطرح می کنند: که هستند و چه چیز آنها را استثنایی می سازد؟ چرا گاه کارهای عجیب و غریب از آنها سر می زند؟ اخیر این مسئله به بحثی داغ منجر شده است که مسائل خصوصی زندگی هنرمندان نظیر جنسیت و روابط جنسی آیا با هنرشان ارتباطی دارد (فصل ۵). و یکی از سخت ترین مشکلات پیش روی نظریه هنر چگونگی تثبیت معنا برای هنر از طریق تفسیر است (فصل ۶). ما بررسی می کنیم که آیا یک اثر هنری «معنایی» خاص دارد یا نه، و اگر دارد چگونه نظریه پردازان می کوشند آن را دریابند و یا تبیین کنند – با مطالعه عقاید و عواطف هنرمندان یا کودکی و گرایش های ناخودآگاه آنها و یا بررسی مغزشان (!). و در نهایت البته همه ما خواستار آن ایم که بدانیم هنر در قرن بیست و یکم چه چشم اندازی در پیش رو دارد. در عصر اینترنت، سی دی رام و شبکه جهانی اینترنت ما قادریم به صورت مجازی» و رها از فشار جمعیت (هزینه بلیط هواپیما به کنار) از موزه ها دیدن کنیم اما با این کار چه چیزی را در این میان از دست می دهیم؟
امید وارم با این شرح مختصر گستره و بحث برانگیزی موضوعهایی را که مطالعه هنر را چنین جذاب می سازند نشان داده باشم. ظاهره هنر همواره برای آدمی اهمیت داشته است و خواهد داشت و احتمالا کار هنر مندان به همان نحو که بصیرت و شوق به ما خواهد بخشید همچنان ما را مسحور خود خواهد ساخت. اکنون خود را به دست امواج دریای نظریه هنر بسپاریم.
